Stel: je bent nieuwsgierig naar de herkomst van een kerkorgel. Op zekere dag besluit je op onderzoek uit te gaan. Terwijl de eerste stukjes informatie boven water komen, vraag je je af wat het orgel allemaal zou vertellen als het kon praten. En dan lijkt het wel of het instrument daadwerkelijk begint te spreken!
Niet letterlijk natuurlijk, want het gaat hier zeker niet om een sprookjesverhaal, maar door alle puzzelstukjes aan informatie over en rondom het orgel, ontvouwde zich langzaam maar zeker een ‘levensverhaal’. En dat groeide weer uit tot een boek.

Ik ben Rinske Looijenga, getrouwd en moeder van drie kinderen. Jarenlang heb ik gewerkt binnen de jeugdhulpverlening. Vragen als ‘waarom doen mensen zoals ze doen?’ ‘wat zijn hun beweegredenen?’, interesseren mij mateloos. Een andere passie is het maken van muziek. Als kind luisterde ik vol aandacht naar de klanken van het orgel in de kerk. Later mocht ik zelf dat fraaie instrument bespelen.

Waarom een boek over een orgel van Pieter Flaes?
Het grappige is dat ik eerst kerkorganist ben geweest van een Flaes-orgel, dat later toch niet door hem gebouwd bleek te zijn. En momenteel ben ik organist van een orgel dat niet de naam van Pieter Flaes draagt, maar wel een groot ‘Flaes-gehalte’ blijkt te hebben! Het aparte palet van klankkleuren van dit orgel in Maarssen maakte mij nieuwsgierig en nodigde uit tot onderzoek. De historie van dit orgel, samen met de verhalen die hiermee verbonden zijn, maakte op mij diepe indruk.

In mijn boek wordt de bewogen reis beschreven van een orgel dat in 1858 gebouwd werd door piano- en orgelbouwers Flaes & Brünjes.
Vanuit hun werkplaats aan het toen nog niet gedempte Damrak in Amsterdam gaat de reis, als het ware samen met het orgel, terug naar de huidige plek in een kerk aan de Vecht.

Aan de hand van informatie uit stadsarchieven, oude brieven en historische kranten ontmoeten we de personen die het orgel op ‘zijn levenspad’ is tegengekomen: in de eerste plaats natuurlijk Pieter Flaes, die dit fraaie orgel bouwde, maar ook honderden weeskinderen, rijke regenten, een gepassioneerde predikant die méér verspreidde dan het evangelie alleen, vluchtelingen in oorlogstijd, een paniekerige penningmeester, liefdevolle

leraren die voor wat licht in de duisternis zorgden, blinde organisten met een bewonderenswaardig doorzettingsvermogen en zelfs twee arme aardappeldieven.

De reis die het orgel van Pieter Flaes maakte, vormt de ‘rode draad’. De technische wetenswaardigheden, de beschrijvingen van het dagelijks leven en de persoonlijke verhalen rondom dit instrument worden als een lappendeken aan elkaar verbonden.
Door de uitleg die wordt gegeven is het boek zowel voor orgelkenners als leken op het gebied van orgelbouw interessant om te lezen.

^{Trefwoorden: Flaes & Brünjes/ diaconieweeshuis/ Amsterdamse organistenwereld/ maatschappelijk en kerkelijk leven 19e en 20e eeuw}

‘De auteur ging beslist niet over één nacht ijs. Niet alleen de tekst getuigt van gedegen speurwerk. Datzelfde geldt voor de oude foto’s , nota’s en andere archiefstukken die zij opgeduikeld heeft. Dat geeft het geschetste tijdbeeld meerwaarde.’

Recensie Reformatorisch Dagblad 21-02-2025

‘Het boek leest als een trein en klinkt als een orgel. Prachtig om zoveel namen voorbij te zien komen en ontroerend hoe jij erover schrijft. Het is ook aangrijpend om te beseffen hoe de situatie was voor weeskinderen. Ook heel bijzonder om te lezen hoeveel van de door jou genoemde organisten ook beiaardier zijn geweest. En inderdaad…als de pijpen eens konden spreken…’

Reactie van Boudewijn Zwart, beiaardier, pianist en organist

‘Rinske Looijenga plaatst het orgel in zijn tijd en omgeving. Dat maakt deze uitgave geschikt voor een breder publiek dan alleen de ‘orgel-diehards’. Ik heb het in elk geval met aandacht en plezier gelezen. De aanbeveling van collega en Flaes-specialist Jan van der Male op de achterzijde van het boek kan ik dan ook van harte onderschrijven.’

Joost van Beek, hoofdredacteur van De Orgelvriend, recensie in jaargang 67 – nr. 3 – april 2025

Boek bestellen